Hoe gezond is topsport nou echt?

De Olympische Spelen zijn een verbazingwekkend voorbeeld van waar het menselijk lichaam toe in staat is. Het brengt de fitste mensen samen om hun lichaam op de proef te stellen. De atleten hebben hun leven gewijd aan het optimaliseren van hun lichaam om alles te kunnen doen wat hun sport van hen vraagt. Geen gemakkelijke taak, zowel fysiek als mentaal. Hoe gezond zijn profsporten voor het menselijk lichaam en de geest?

Wat topsport met het lichaam doet

Atleten werken elke dag aan het ontwikkelen van hun uitzonderlijke fysieke vaardigheden, waardoor ze op topniveau komen. Training, vooral duursport, verbetert je cardiovasculaire gezondheid, oftewel je hart. Wat helpt om het risico op hartaandoeningen te verlagen.

Om de kracht die nodig is voor een bepaalde sport te vergroten, werken atleten aan hun spierkracht en flexibiliteit. Over het belang van sterke spieren lees je meer in dit blog. Daarnaast verhoogt high-impact sport de botdichtheid, waardoor het risico op breuken en osteoporose afneemt.

Intensief trainen kan leiden tot een sporthart. Het hart is een spier en kan net als andere spieren dus ook groter worden door te trainen. Bij een sporthart is de hartslag in rust lager dan normaal. Een gewoon hart slaat ongeveer 60-80 keer per minuut, dat is bij een sporthart 40-60 slagen per minuut. Het komt meestal voor bij duursporters. Een ongevaarlijke verandering van het lichaam, die zich aanpast naar wat de gebruiker van hem vraagt!

Welk effect heeft professionele sport op de geest?

Regelmatig sporten bevordert de aanmaak van endorfine, wat kan helpen stress te verminderen en positieve gevoelens te bevorderen. Sporters leren waardevolle vaardigheden zoals doorzettingsvermogen, discipline en stressmanagement, die ook in het dagelijks leven van pas komen. Lichaamsbeweging is gekoppeld aan een verbeterde hersenfunctie, waaronder een beter geheugen, concentratie en probleemoplossend vermogen.

Topsporters ervaren vaak een enorme druk om te presteren, zowel van zichzelf als van coaches, sponsors en fans. Deze constante druk kan leiden tot stress, angst en zelfs depressie. De balans tussen competitie en geestelijk welzijn kan soms moeilijk te bewaren zijn.

Wat zijn de gevaren van topsport?

Er is een keerzijde aan het leven van een atleet, de gevaren van je lichaam in de sportmodus zetten. Zoals bij alles bestaat er iets als te veel sporten, wat de volgende nadelen kan hebben.

Hoger risico op blessures

Bioloog Midas Dekker stelt dat sport niet het antwoord is op een gezond lichaam. 'Alleen al in Nederland raken er 2 miljoen mensen geblesseerd door het sporten. Dat sporten je automatisch gezond maakt, kan ik als bioloog tegenspreken. Van alle diersoorten die er zijn, is er niet één die sport. Natuurlijk moet je sporten, maar er is een verschil tussen een gezonde dosis beweging en fanatiek sporten.'

Hoewel de voordelen van sportactiviteit aanzienlijk zijn, kan te veel activiteit leiden tot blessures. Sportblessures worden verdeeld in twee grote categorieën, acute en chronische blessures. Acute blessures ontstaan plotseling, wanneer iemand valt, een klap krijgt of een gewricht verdraait, terwijl chronische blessures meestal het gevolg zijn van overbelasting van één lichaamsdeel en zich geleidelijk ontwikkelen. Voorbeelden van acute blessures zijn verstuikingen en ontwrichtingen. Veel voorkomende chronische blessures shin splints en stressfracturen zijn.

De mentale druk van wedstrijden

De psychologische druk van wedstrijden op topniveau kan overweldigend zijn en stress en angst veroorzaken. Het meedogenloze trainingsschema kan leiden tot een fysieke en mentale burn-out, waardoor het plezier en de passie voor de sport afnemen.

Hartproblemen bij sporters

Minder zichtbaar dan de eerder genoemde blessures is de belasting van het hart door overmatig sporten. Sporten maakt het hart sterker, maar de extra impact verhoogt sommige risico's.

Intensieve training kan soms onderliggende hartproblemen aan het licht brengen. Doping, waar we het zo meteen over zullen hebben, en de stress die de druk om constant te presteren met zich meebrengt, kunnen ook bijdragen aan het risico. Daarnaast kunnen elektrolytstoornissen en uitdroging, vaak het gevolg van extreme inspanning en onvoldoende herstel, het risico op hartritmestoornissen vergroten.

Hoewel de voordelen van lichaamsbeweging voor de gezondheid goed gedocumenteerd zijn, kunnen sportevenementen bij zeldzame gevallen te maken krijgen met plotselinge hartdood. Plotselinge hartdood onder atleten komt volgens de meest recente schattingen van de afgelopen 10-20 jaar voor bij ongeveer 1 op de 50.000 tot 1 op de 300.000 atleten per jaar. Het komt zelden voor, maar plotselinge hartdood bij sporters een traumatische gebeurtenis die een grote impact heeft op de samenleving. Ze kunnen worden veroorzaakt door aangeboren hartafwijkingen, zoals hypertrofische cardiomyopathie, maar ook door verworven aandoeningen zoals myocarditis (ontsteking van de hartspier) en coronaire hartziekte.

Wat zijn de gevaren van doping?

Doping verwijst naar het gebruik van verboden middelen of methoden om sportprestaties te verbeteren. Dit kan variëren van anabole steroïden tot stimulerende middelen en bloeddoping. Medicatie is valsspelen, maar het brengt ook risico's met zich mee voor het lichaam.
Anabole steroïden kunnen leiden tot lever- en nierproblemen, hormonale onbalans en verhoogde agressie. Bloeddoping, zoals het gebruik van erytropoëtine (EPO), kan het risico op bloedstolsels, beroertes en hartaanvallen verhogen. Bovendien kunnen stimulerende middelen leiden tot ernstige hartproblemen en verslaving.

Leven sporters korter?

Integendeel! Het rapport 'Marathon of sprint: Leven topatleten langer dan gemiddeld' gebruikte gegevens van medaillewinnaars die deelnamen aan de Common Wealth Games, om de levensverwachting van atleten te ontdekken.

In het rapport van Prof. Les Mayhew en Ray Algar staat dat de levensduur van mannelijke deelnemers aan watersporten met 29% toenam, wat neerkomt op 5,3 extra levensjaren. Er was een toename van 25% voor mannelijke atletiekdeelnemers en 24% voor degenen die deelnamen aan indoor sportwedstrijden, terwijl de levensduur van vrouwelijke deelnemers in alle sportcategorieën met 22% toenam - oftewel 3,9 extra levensjaren.

Het enige type sport dat geen verband hield met langer leven was wielrennen, waar de levensduur van mannelijke deelnemers slechts 90% bedroeg van die van de algemene bevolking. De auteur merkte op dat dit waarschijnlijk zal veranderen als de sport meer aanpassingen doet om het veiliger te maken.

Dus, hoe gezond is het?

Het spreekt voor zich dat sport veel voordelen voor lichaam en geest met zich meebrengt. Sporters staan onder veel toezicht om ervoor te zorgen dat ze mentaal en fysiek op hun best zijn. De intensiteit van sport als beroep is niet zonder risico's, zoals blessures, stress, hartproblemen en de verleiding om medische middelen als doping te gebruiken. Het risico op blessures hangt af van het soort sport, de begeleiding en ondersteuning en elk verschillend lichaam en geest. De balans vinden tussen training en herstel en de tijd nemen voor geestelijke gezondheid is essentieel. Uiteindelijk is het wat het individu ervan maakt. Het menselijk lichaam is gemaakt om te bewegen!